بررسی تنوع ژنتیکی مقاومت به پوسیدگی فوزاریومی در ژنوتیپ های اهلی و وحشی گلرنگ

یکی از مشکلات اساسی زراعت گلرنگ در منطقه اصفهان، بوته میری ناشی از پوسیدگی طوقه و ریشه بر اثر حمله قارچ fusarium solani می باشد. علائم این نوع بوته میری در ابتدا بصورت زردی برگ ها و پژمردگی بوته ظاهر می شود و سپس گیاه دچار مرگ کامل می گردد. در این تحقیق پس از نمونه برداری از مزارع گلرنگ منطقه اصفهان، طوقه و ریشه گیاهان مشکوک به بیماری، بر روی محیط کشت سیب زمینی- دکستروز- آگار کشت شدند و پس از خالص سازی قارچ ها بر اساس روش تک اسپور و کشت تک ریسه، شناسایی عامل بیماری بر اساس روش های کلاسیک انجام شد و جدایه های متعلق به گونه f. solani مشخص شدند. آزمایش بیماری زایی با 11 لاین زراعی گونه c. tinctorus و 11 توده وحشی گونه c. oxyacanthus در قالب یک طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار انجام گرفت. آلوده سازی گیاهان در دو مرحله رشد گیاهچه ای (چهاربرگی)و قبل از گلدهی به طور جداگانه انجام گردید و ژنوتیپ های اهلی و وحشی از نظر مقاومت به این بیماری ارزیابی شدند. ژنوتیپ های وحشی گلرنگ گونه c. oxyacanthus مقاومت نسبتاً کاملی به بیماری نشان دادند. درحالی که ژنوتیپ های زراعی گونه c. tinctorus از نظر مقاومت به f. solani متنوع بودند و لاین های حساس و نسبتاً مقاوم مشخص شدند. رقم اصلاح شده کانادایی saffire است بیشترین حساسیت را به این بیماری نشان داد و لاین های اصفهان 14، il، c111، کوسه و s231 و e1431، اراک2811، c4110 و c121 با واکنش تقریبا یکسان دارای حساسیت نسبی به این بیماری بودند. در مقایسه دو مرحله تلقیح قارچ، واکنش ژنوتیپ های زراعی و وحشی در مرحله رشد چهار برگی و قبل از گلدهی متفاوت بود. در میان ژنوتیپ های زراعی بیشترین مرگ و میر در زمانی مشاهده گردید که گیاهان در مرحله چهار برگی تلقیح شده بودند. در میان ژنوتیپ های گونه وحشی c. oxyacanthus هیچ مرگ و میری مشاهده نشد، اما ژنوتیپ های گونه وحشی c. oxyacanthus از نظر شدت وقوع بیماری و درصد برگ های مرده در دو مرحله تلقیح، برخلاف گیاهان زراعی در زمان گیاهچه، مقاومت بیشتری را نشان دادند. بر اساس نتایج این پژوهش ژنوتیپ های گلرنگ وحشی گونه c. oxyacanthus منبع مفیدی از ژن های مقاومت به بوته میری فوزاریومی تشخیص داده شدند. شاید بتوان در برنامه های اصلاحی از ژنوتیپ های این گونه به عنوان والد مقاوم استفاده کرد و با انتقال ژن های مقاومت به لاین های زراعی، ارقام مقاوم به بوته میری فوزاریومی معرفی نمود.